Jak używamy urządzeń ekranowych – pierwsze badanie higieny cyfrowej

Czas spędzany przed ekranem kontroluje 14,3 proc. badanych[1]. Blisko 2/3 z nich uważa, że spędza w ten sposób dużo, a nawet za dużo czasu. 1 na 5 osób ogranicza liczbę powiadomień w telefonie, a 9,3 proc. unika używania ekranów przed snem. To jedne z najważniejszych wyników pierwszego badania higieny cyfrowej dorosłych w Polsce korzystających z Internetu. Organizatorzy badania oprócz wyników udostępnili w Internecie także bezpłatny Test Higieny Cyfrowej.

Higiena cyfrowa to chroniące zdrowie zachowania związane z używaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych, zwłaszcza urządzeń ekranowych i Internetu. Nieumiejętne korzystanie z nich może prowadzić do negatywnych konsekwencji dla zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego.

Ogólnopolskie Badanie Higieny Cyfrowej 2022

Badanie przeprowadzono w listopadzie 2022 r. na reprezentatywnej grupie dorosłych użytkowniczek i użytkowników Internetu w Polsce[1], co daje obraz poziomu higieny cyfrowej polskiego społeczeństwa, którego 88,4 proc. korzysta w 2023 r. z Internetu[2].

– Zależało nam, aby zwrócić uwagę na to, że nieumiejętne korzystanie z Internetu i urządzeń ekranowych jest dzisiaj problemem społecznym, dotyczącym wszystkich grup wiekowych, a nie tylko dzieci i młodzieży, jak zwykło się uważać – mówi Magdalena Bigaj, prezeska Instytutu Cyfrowego Obywatelstwa, pomysłodawczyni i współtwórczyni badania. – Aby zdiagnozować stan higieny cyfrowej osób dorosłych, stworzyliśmy nowe narzędzie badawczo-edukacyjne, Kwestionariusz Samooceny Higieny Cyfrowej, opracowane w taki sposób, aby osoba wypełniająca go równocześnie zdobywała wiedzę na temat pozytywnych, pożądanych zachowań w tym zakresie.

W badaniu skoncentrowano się na najważniejszych zachowaniach z czterech obszarów higieny cyfrowej: (1) stawianiu granic i kontroli w używaniu urządzeń ekranowych, (2) bezpiecznym używaniu Internetu, (3) tworzeniu i odbieraniu informacji w Internecie oraz (4) innych zalecanych zachowaniach prozdrowotnych związanych z używaniem ekranów, jak dbałość o sen czy bezpieczeństwo w ruchu drogowym. Wyniki badania opublikowano w raporcie „Higiena cyfrowa dorosłych użytkowniczek i użytkowników internetu w Polsce” dostępnym na stronie www.higienacyfrowa.pl. Autorzy zawarli w nim także rekomendacje działań na rzecz podniesienia poziomu higieny cyfrowej polskiego społeczeństwa. Głównym wnioskiem płynącym z badania jest to, że niewielu dorosłych chroni swoje zdrowie, używając urządzeń ekranowych. Wybrane wyniki mówią o tym, że[1]:

• 14,3 proc. osób dorosłych kontroluje swój czas ekranowy, 21,9 proc. ogranicza liczbę powiadomień;
• 9,3 proc. badanych unika używania urządzeń ekranowych przed snem, a 18,1 proc. unika kładzenia telefonu przy lub w łóżku przed zaśnięciem;
• 20,3 proc. osób wykonując czynności wymagające skupienia, jak praca czy uczenie się, usuwa telefon z zasięgu wzroku;
• co czwarta osoba spożywa posiłki bez ekranu w zasięgu wzroku.

– Zachowywanie higieny cyfrowej przez dorosłych jest ważne również dlatego, że to właśnie oni modelują zachowania dzieci i młodzieży w tym obszarze. Rodzina, szkoła i najbliższe otoczenie to pierwsze miejsca treningu społecznego, w których dzieci i młodzież powinny uczyć się, jak używać urządzeń ekranowych i internetu w sposób chroniący zdrowie – mówi Konrad Ciesiołkiewicz, prezes Fundacji Orange. – Dlatego niezbędne jest podejmowanie działań edukacyjnych upowszechniających higienę cyfrową, które skierowane są do osób dorosłych. Podstawą tych działań powinna być diagnoza ich zachowań w tym zakresie.

Test Higieny Cyfrowej pomoże wzmocnić dobre nawyki

Organizatorzy badania przygotowali także Test Higieny Cyfrowej, skorzystać z tego narzędzia może każda zainteresowana osoba. Pomoże on sprawdzić, czy wystarczająco chronimy swoje zdrowie w czasie używania ekranów oraz wskaże dobre nawyki, które warto wprowadzić w swoim życiu. Test wraz z praktycznymi poradami jest dostępny bezpłatnie na stronie www.higienacyfrowa.pl. Znajdziemy tu pytania m.in. o: kontrolowanie czasu ekranowego, korzystanie z ekranów przed snem czy podczas czynności wymagających skupienia. Zatrzymanie się nad odpowiedzią i wynikiem, to ważny moment autorefleksji, który w rezultacie może prowadzić do podjęcia działań prozdrowotnych.

[1] Wyniki przytaczane w niniejszym tekście dotyczą odpowiedzi „zawsze lub prawie zawsze”.

[2] Badanie przeprowadzono metodą CAWI na grupie 1067 respondentów reprezentatywnej dla osób powyżej 18 r.ż. mieszkających w Polsce i używających Internetu.