Cyfrowe wykluczenie w czasach pandemii

Cisco Inclusive Future Report 2020 identyfikuje najważniejsze problemy wynikające z nierównego dostępu do technologii i wskazuje, w jaki sposób można je skutecznie rozwiązać.

Globalna pandemia COVID-19 uświadomiła wszystkim, jak ważną rolę w naszym życiu odgrywa technologia. W sytuacji, gdy jesteśmy zmuszeni do ograniczenia kontaktów społecznych, bez narzędzi cyfrowych nie udałoby się nam zapewnić ciągłości działania biznesu, kontynuować edukacji dzieci i młodzieży czy utrzymać relacji z bliskimi. Internet stał się dobrem podstawowym jak woda, chleb czy prąd w gniazdku. Niestety, wiele osób w Polsce i na świecie wciąż nie ma dostępu do sieci, co oznacza, że pandemia COVID-19 pogłębia, i tak już duże, obszary cyfrowego wykluczenia. Najnowszy raport Cisco Inclusive Future identyfikuje najważniejsze problemy wynikające z nierównego dostępu do technologii i wskazuje, w jaki sposób można je skutecznie rozwiązać.

Nowa (nie)normalność

Przez ostatnie dekady ludzkość dokonała niebywałego skoku ekonomicznego i technologicznego, co przełożyło się na systematyczny spadek ubóstwa i stały wzrost gospodarczy. Niestety pandemia COVID-19 zmieniła świat, jaki znamy i uwidoczniła problemy, które do tej pory były mniej dostrzegalne. Sieć stała się niezbędnym narzędziem w rękach biznesu, administracji publicznej, placówek edukacyjnych i służby zdrowia.

Tymczasem z danych Banku Światowego wynika, że jedynie ok. 35 proc. ludności w krajach rozwijających się ma dostęp do Internetu w porównaniu do ok. 80 proc. w państwach rozwiniętych, co w skali świata przekłada się na 3,7 mld osób (a więc połowę światowej populacji) bez dostępu do Internetu.

W Polsce według Cisco Annual Internet Report w 2018 r. jedynie 58 proc. populacji stanowili użytkownicy Internetu. Jak wynika z wyliczeń PwC, zapewnienie dostępu do Internetu osobom, które do tej pory były go pozbawione, przełożyłoby się na dodatkowe 6,7 bln dolarów w światowej gospodarce. Pozwoliłoby to na wydźwignięcie ze skrajnego ubóstwa kolejnych 500 mln osób.

Choć postęp, jaki dokonał się w tej dziedzinie od 2000 r., kiedy jedynie 6,7 proc. populacji świata korzystało z Internetu, jest ogromny, to istniejący obecnie podział świata „na pół”, pomiędzy podłączonych a niepodłączonych do sieci jest wciąż ogromny, a pandemia COVID-19 tylko pogłębia jego skutki. Przy czym cyfrowe wykluczenie nie dotyczy tylko mniej rozwiniętych gospodarek. Często obejmuje całe grupy w ramach gospodarek Zachodu – mieszkańców obszarów wiejskich, którzy często stają się wręcz „niewidzialni” w gospodarce opartej na przepływie informacji.

Inna często wykluczona grupa to kobiety, które według danych Światowego Forum Ekonomicznego mają o 50 proc. mniejsze szanse na korzystanie z Internetu niż mężczyźni. Jak widać – postęp nie przebiega równomiernie.

Trzy główne bariery

Według najnowszego raportu Cisco Inclusive Future 2020 istnieją trzy główne bariery, których pokonanie pozwoli poprawić przedstawiony stan rzeczy, w którym duża część globalnej populacji nie ma dostępu do Internetu, nie może sobie na niego pozwolić finansowo lub nie ma umiejętności w zakresie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT), aby z niego skorzystać.

Powszechność technologii: Pierwszym wyzwaniem jest zwiększenie dostępu do szerokopasmowego Internetu dla jak największej liczby osób. Podczas gdy finansowanie infrastruktury w krajach rozwijających się wzrosło i poczyniono imponujące postępy w zakresie łączności mobilnej, nadal istnieją podziały cyfrowe we wszystkich regionach i krajach. Wynika to z faktu, że zbudowanie wysokiej jakości infrastruktury szerokopasmowej może być zarówno kosztowne, jak i trudne technicznie. Dobra wiadomość jest taka, że od 2019 r. prawie wszyscy ludzie na świecie mieszkają w zasięgu sygnału sieci mobilnej, a 90 proc. żyje w zasięgu sieci 3G lub wyższej. To rozszerzanie sieci mobilnej rośnie jednak szybciej niż odsetek populacji korzystającej z sieci, co oznacza, że istnieją dodatkowe bariery do pokonania.

• Potencjalne rozwiązanie: Budowa dodatkowych punktów dostępowych (ze szczególnym uwzględnieniem społeczności wiejskich i uboższych), aby zwiększyć zasięg Wi-Fi i szerokopasmowy dostęp do Internetu.

Dostępność finansowa: Dostęp do Internetu nic nie znaczy, jeśli nie ma się środków na rachunek za niego. Cel ONZ dotyczący niedrogiego Internetu to 2 proc. miesięcznego dochodu na jeden gigabajt danych, co stanowi kwotę, która umożliwia podstawowy dostęp do Internetu. Jednak większość osób pozbawionych dostępu do sieci żyje w ubóstwie i dlatego nie ma środków na opłacenie usługodawcy, nie mówiąc już o zakupie komputera lub smartfona. W krajach rozwiniętych, takich jak USA, usługi użyteczności publicznej, takie jak energia elektryczna, gaz, woda i telefon, są często dotowane dla tych, którzy nie mogą sobie na to pozwolić. Internet szerokopasmowy należy traktować podobnie – jako usługę publiczną, na którą każdy zasługuje jako podstawowe prawo człowieka.

• Potencjalne rozwiązanie: szerokopasmowy internet jako niedrogie, udostępnione przez rząd narzędzie użyteczności publicznej dla osób, które w przeciwnym razie nie mogłyby sobie na nie pozwolić.

Umiejętności cyfrowe: Na całym świecie korzystanie z Internetu jest ściśle powiązane z edukacją. Osobom bez dostępu do sieci często brakuje też możliwości korzystania z urządzeń cyfrowych czy aplikacji komunikacyjnych w celu uzyskiwania dostępu do informacji i zarządzania nimi. Inną istotną barierę dla integracji cyfrowej nadal stanowi brak umiejętności korzystania z Internetu. Około 23 proc. osób dorosłych na całym świecie nie jest „biegła cyfrowo” (w przypadku kobiet według danych UNESCO prawdopodobieństwo osiągnięcia cyfrowej biegłości jest czterokrotnie mniejsze niż u mężczyzn), co oznacza, że nawet jeśli Internet jest dostępny i tani, wielu nie będzie mogło z niego skorzystać. Obecnie prawie każda praca wymaga komunikacji cyfrowej, więc wyposażenie ludzi w umiejętności skutecznego i odpowiedzialnego wyszukiwania, oceny, komunikowania i udostępniania treści online jest kluczem do ich przyszłości.

• Potencjalne rozwiązanie: Wprowadzenie kształcenia umiejętności cyfrowych do codziennego programu nauczania na wszystkich poziomach edukacji, począwszy od szkoły podstawowej.

– Internet, który służy tylko części populacji świata, w czasie kryzysu takiego jak pandemia COVID-19 zwiększa przepaść cyfrową i ogranicza naszą zdolność do tworzenia bardziej zrównoważonej przyszłości dla wszystkich. Musimy jak najszybciej usunąć bariery ograniczającego jego dostępność albo stawić czoła światu, w którym uczniowie i studenci nie są w stanie zdobyć umiejętności potrzebnych do dołączenia do siły roboczej, osoby w wieku produkcyjnym nie są w stanie zdobyć lub utrzymać pracy; seniorzy lub osoby niepełnosprawne nie są w stanie skorzystać ze zdalnej opieki zdrowotnej; a małe firmy nie są w stanie rozszerzyć swoich usług, aby sprostać zmianom potrzeb klientów – mówi Tae Yoo, Corporate Affairs Senior Vice President w Cisco.